Thiên Chúa của thánh I-nhã là Thiên Chúa của mạc khải Kinh Thánh: Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần; một Thiên Chúa trong ba ngôi vị. Người Ki-tô hữu chúng ta làm dấu Thánh Giá trên mình và tuyên xưng: “Nhân danh Cha và Con và Thánh Thần”. Nhưng chúng ta có sống điều chúng ta tin không? Và điều chúng ta tin có ảnh hưởng quyết định đến đời sống của chúng ta không?
Thánh I-nhã kể lại: “Ngài rất sùng kính Ba Ngôi chí thánh”. Từ “sùng kính” được ngài dùng theo nghĩa mạnh, như chính ngài thú nhận trong cuốn Tự Thuật: « Ông có một lòng sùng kính đối với Ba Ngôi Chí Thánh rất nhiều; và như thế, hằng ngày ông cầu nguyện với từng Ngôi Vị. Và vì ông cũng cầu nguyện với cả Ba Ngôi, nên một ý tưởng đến với ông: Làm thế nào mà ông lại cầu nguyện bốn lần với Ba Ngôi? » (TT 28). Bản chất của lòng sùng kính này là một bí mật giữa thánh nhân và Thiên Chúa, lòng sùng kính này được kể lại nơi những trang giấy cháy bỏng của cuốn Nhật Ký Thiêng Liêng, nhưng ngài không buộc người khác phải có lòng sùng kính này. Tuy nhiên, đây là một yếu tố chính yếu của linh đạo I-nhã.
Cùng với thánh Gio-an, chúng ta tin rằng : « Tình yêu đến từ Thiên Chúa, bởi vì Thiên Chúa là tình yêu » (1Ga 4, 7-8). Thế mà đối với thánh I-nhã, tình yêu không phải là một tình cảm mông lung, nhưng : « Tình yêu phải diễn tả bằng việc làm hơn là bằng lời nói » (LT 230) ; « Tình yêu cốt ở sự trao đổi giữa hai bên, nghĩa là người yêu trao tặng và truyền thông cho người được yêu cái gì mình có, hay một phần những gì mình có hoặc có thể cho, và người được yêu đối lại với người yêu cũng vậy » (LT 231). Thánh nhân viết như thế trong sách Linh Thao, bởi vì Ngài được tiếp cận với đời sống thâm sâu của Thiên Chúa, do bởi ân sủng lớn lao Chúa ban ; và ngài đã cố gắng diễn tả kinh nghiệm của mình bằng một hình ảnh đơn sơ nhưng rất thú vị, đó là « ba phím đàn » của một nhạc cụ (TT 28) ; như trong âm nhạc, hợp âm gồm ba nốt nhạc được đón nghe cùng nhau, và mỗi nốt nhạc phân biệt được trở nên phong phú nhờ hai nốt kia : đó là trao đổi, truyền thông và tương quan.
Chúng ta không nên đi tìm bằng chứng của mầu nhiệm. Chúng ta chỉ có thể đón nhận như em bé, khi mầu nhiệm được tỏ bày cho chúng ta. Và khi chúng ta đón nhận mầu nhiệm, mọi sự sẽ thay đổi.
Chúng ta có thể nghĩ về một Thiên Chúa Tình Yêu, trong sự cô độc của Hữu Thể Tối Cao, nhìn xem với sự dửng dưng thế giới loài người từ trên trời cao không ? Chúng ta có thể nghĩ về một Thiên Chúa sống trong sự cô độc lạnh lẽo đó không ?
« Ngay giờ ấy, được Thánh Thần tác động, Đức Giê-su hớn hở vui mừng và nói: “Lạy Cha là Chúa Tể trời đất, con xin ngợi khen Cha, vì Cha đã giấu kín không cho bậc khôn ngoan thông thái biết những điều này, nhưng Thiên Chúa mặc khải cho những người bé mọn. Vâng, lạy Cha, vì đó là điều đẹp ý Cha” » (Lc 10, 21). Khi chiêm ngắm Đức Giê-su nói chuyện với Đấng mà Ngài gọi là « Cha » và khi thấy Ngài tràn ngập niềm vui bởi tác động của Chúa Thánh Thần, các môn đệ đã đón nhận mặc khải lớn lao, đó là Thiên Chúa không cô độc. Thiên Chúa duy nhất, nhưng Thiên Chúa hằng sống bởi hành vi vĩnh cửu của tình yêu : từ thủa đời đời, Chúa Cha sinh ra Chúa Con, Người thông truyền cho Chúa Con tất cả những gì Người là và tất cả những gì Người có. Từ thủa đời đời, như chính Đức Giê-su được kể lại trong các Tin Mừng, trong tương quan với Chúa Cha, Chúa Con trao lại cho Chúa Cha tất cả những gì Người nhận được từ Chúa Cha. Từ thủa đời đời, từ tình yêu hỗ tương giữa Chúa Cha và Chúa Con, xuất phát Chúa Thánh Thần, Đấng kết nối Chúa Cha và Chúa Con. Đó là sự sống không gián đoạn, bởi vì sự sống này là tương quan và truyền thông không gián đoạn.
Chúng ta tin kính một Thiên Chúa, là Cha, Con và Thánh Thần. Chúng ta đón nhận trong đức tin điều vẫn luôn là một mầu nhiệm, không như một điểm mù lòa của lý trí, nhưng như một nguồn sáng chiếu soi và biến đổi sự sống. Không có sự sống, nếu không có tình yêu; không có tình yêu, nếu không có truyền thông hỗ tương. Chúng ta có thể kinh nghiệm được điều này không?
Khi một người mẹ tương lai cảm thấy trong lòng mình sự nhảy mừng đầu tiên của sự sống bà đang cưu mang, và thay vì khép kín với niềm vui của mình, bà hướng niềm vui của mình về phía người chồng; và bà cho người chồng một tên mới: “tình yêu của em, anh là cha của con chúng ta”.
Thực hiện kinh nghiệm về Thiên Chúa của chúng ta cũng tương tự như thế. Và kinh nghiệm này xẩy ra thường xuyên hơn là chúng ta nghĩ ; đó là khi, khởi đi từ một câu Kinh Thánh, người cầu nguyện có được sự rung cảm sâu xa và thốt lên một cách tự phát : « Lạy Cha ! » Chúng ta đừng bao giờ nghi ngờ về điều này, chính Chúa Thánh Thần nói trong chúng ta, bởi vì « để chứng thực anh em là con cái, Thiên Chúa đã sai Thần Khí của Con mình đến ngự trong lòng anh em mà kêu lên: “Áp-ba, Cha ơi!” » (Gl 4, 6). Cũng như khi chúng ta thốt lên lời tôn vinh : « Đức Giê-su Ki-tô là Chúa, để tôn vinh Thiên Chúa Cha ». Đó cũng là ơn huệ của Chúa Thánh Thần, bởi vì « không ai có thể nói rằng: “Đức Giê-su là Chúa”, nếu người ấy không ở trong Thần Khí (1Cor 12, 3).
Ngoài những kinh nghiệm đặc biệt kể trên, chúng ta hãy học một cách khiêm tốn, để biết gọi tên Ba Ngôi Thiên Chúa, khi chúng ta cầu nguyện: “Tâm sự bằng cách nghĩ về điều tôi phải thưa với Ba Ngôi Thiên Chúa… theo điều mình cảm thấy trong lòng” (LT 109). Nếu tôi có tâm tình của người con thảo, hãy thưa chuyện với Chúa Cha; hoặc bởi lòng khát khao sự gần gũi thân tình, hãy tâm sự với Chúa Con; hoặc do lòng khát khao sự hiệp thông, hãy ngỏ lời với Chúa Thánh Thần. Gọi tên Ba Ngôi, chính là học nói chuyện với Thiên Chúa như là một ngôi vị sống động. Khi đó, chúng ta cũng sẽ biết học nói chuyện với những người khác và đối xử với họ như chúng ta muốn họ đối xử với chúng ta.
* * *
Khi chúng ta nhận ra tầm quan trọng mà thánh I-nhã mang lại cho lời nói và sự thông truyền và khi chúng ta biết được sự cần thiết của lời nói và sự thông truyền trong thời đại của chúng ta, là thời đại mà người nói quá nhiều, nhưng người ta lại nói với nhau qua ít, chúng ta sẽ hiểu ra rằng cội nguồn của linh đạo I-nhã chính là mầu nhiệm Ba Ngôi Thiên Chúa và mầu nhiệm Ba Ngôi Thiên Chúa cần cho thời đại của chúng ta biết bao.
Nên đọc:
- Lc 10, 21-24: mặc khải cho những người bé nhỏ và đơn sơ
- Gal 4, 1-6: Ba Ngôi và tự do
- Linh Thao, số 101-109: Chiêm niệm mầu nhiệm Nhập Thể.
(Lm. Giuse Nguyễn Văn Lộc,SJ)
